Rok 2024 najcieplejszym w historii pomiarów

Rok 2024 był najcieplejszym, od kiedy prowadzone są pomiary. Według Copernicus Climate Change Service zeszły rok był pierwszym, w którym średnie globalne temperatury przekroczyły 1,5 stopnia Celsjusza powyżej poziomu z okresu przedindustrialnego. Dane opublikowane przez NASA również wskazują, że ubiegły rok był rekordowo ciepły.

Ubiegły rok był wyjątkowo ciepły, najcieplejszy w historii pomiarów. Według danych prowadzonego przez Komisję Europejską serwisu Copernicus Climate Change Service, średnia temperatura Ziemi w 2024 r. była o około 1,6st. C wyższa od poziomu sprzed epoki przemysłowej, a emisja gazów cieplarnianych osiągnęła rekordowy poziom.

Według danych NASA globalne temperatury w zeszłym roku były o 1,28 st. C wyższe od bazowej wartości z XX wieku z lat 1951–1980, bijąc poprzednie maksima ustanowione w 2023 r. Nowy rekord padł po bezprecedensowej serii 15 kolejnych miesięcy – od czerwca 2023 r. do sierpnia 2024 r. – rekordów temperatur.

Naukowcy NASA szacują ponadto, że Ziemia w 2024 r. była o około 1,47 st. C cieplejsza niż średnia z lat 1850–1900. Przez ponad połowę 2024 r. średnie temperatury były o ponad 1,5 st. C wyższe od poziomu bazowego, a średnia roczna mogła po raz pierwszy przekroczyć ten poziom.

Rekordowy 2024 rok

Naukowcy podkreślają, że skutki zmian klimatycznych są już widoczne w bezprecedensowych falach upałów, gwałtownych nawałnicach, suszach, powodziach i pożarach lasów na całym świecie.

– Po raz kolejny rekord temperatur został pobity. 2024 r. był najgorętszym rokiem od rozpoczęcia prowadzenia rejestrów – powiedział administrator NASA Bill Nelson. – Pomiędzy rekordowymi temperaturami a pożarami lasów, które obecnie zagrażają naszym ośrodkom i pracownikom w Kalifornii, zrozumienie naszej zmieniającej się planety nigdy nie było ważniejsze – dodał.

– Jesteśmy teraz na granicy przekroczenia poziomu 1,5 st. C określonego w Porozumieniu paryskim, a średnia z ostatnich dwóch lat już przekroczyła ten poziom – przyznała w oświadczeniu Samantha Burgess z Europejskiego Centrum Prognoz Średnioterminowych. – Wysokie globalne temperatury, w połączeniu z rekordowymi poziomami pary wodnej w atmosferze w 2024 r., oznaczały bezprecedensowe fale upałów i obfite opady deszczu, powodując nieszczęście dla milionów ludzi – dodała.

Porozumienie paryskie

W grudniu 2015 roku w Paryżu 195 krajów świata zgodziło się przyjąć i wdrożyć porozumienie o ograniczeniu zmian klimatycznych. Było to pierwsze takie porozumienie w historii przyjęte przez tak duże grono. Do tego przez największych trucicieli na naszej planecie – USA, Chiny oraz Indie. Ogólne postanowienie mówi, o zredukowaniu emisji gazów cieplarnianych oraz utrzymaniu wzrostu globalnej temperatury (bo zatrzymać się nie da) na znacznie niższym poziomie niż 2 st. Celsjusza, a najlepiej maksymalnie 1,5 st. Celsjusza w porównaniu z czasami sprzed rewolucji przemysłowej w XVIII w.

Uważa się, że przekroczenie progu 2 st. C oznacza znacznie większe prawdopodobieństwo niszczycielskiego i nieodwracalnego załamania się klimatu planety. Obejmuje to stopienie większości pokrywy lodowej Grenlandii i Antarktydy Zachodniej, ekstremalne fale upałów, poważne susze, niedobory wody i ekstremalne warunki pogodowe w dużych częściach globu.

Ponieważ cel Porozumienia paryskiego odnosi się do średniej z ponad dwóch dekad, przedstawione dane nie oznaczają, że porozumienie jest nieważne, ale sprawiają, że osiągnięcie celu jest coraz bardziej niepewne. – Istnieje niezwykle duże prawdopodobieństwo, że przekroczymy długoterminową średnią 1,5 st. C i limit Porozumienia paryskiego — powiedział Burgess.

– Porozumienie paryskie w sprawie zmian klimatu określa wysiłki mające na celu utrzymanie temperatury poniżej 1,5 st. C. Aby to ująć w perspektywie, temperatury w ciepłych okresach na Ziemi trzy miliony lat temu, kiedy poziom mórz był znacznie wyższy niż obecnie, były tylko o około 3 st. C wyższe niż w okresie przedindustrialnym. Jesteśmy w połowie drogi do ciepła na poziomie pliocenu w ciągu zaledwie 150 lat – powiedział Gavin Schmidt, dyrektor Goddard Institute for Space Studies NASA w Nowym Jorku.

Trendy

Trend ocieplenia ostatnich dekad jest napędzany przez zatrzymujący ciepło dwutlenek węgla, metan i inne gazy cieplarniane. W latach 2022 i 2023 Ziemia odnotowała rekordowy wzrost emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych. Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze wzrosło z poziomu przedindustrialnego w XVIII wieku wynoszącego około 278 ppm (części na milion) do około 420 ppm obecnie.

Rekordowe temperatury z zeszłego roku można częściowo wyjaśnić zjawiskiem El Niño, cyklem klimatycznym trwającym od 9 do 12 miesięcy, który powoduje, że wody we wschodniej, tropikalnej części Pacyfiku stają się cieplejsze niż zwykle, co wpływa na globalne wzorce pogodowe. Jednak po zakończeniu El Niño w kwietniu 2024 r. temperatury nie powróciły do ​​poprzednich średnich, co wywołało debatę wśród naukowców na temat tego, czy inne wzorce pogodowe mogą być przyczyną widocznego przyspieszenia globalnego ocieplenia.

– Nie każdy rok będzie bił rekordy, ale długoterminowy trend jest jasny. Już widzimy wpływ ekstremalnych opadów deszczu, fal upałów i zwiększonego ryzyka powodzi, które będą się pogarszać, dopóki emisje będą kontynuowane – podkreślił Schmidt. – Kiedy w klimacie zachodzą zmiany, widać je najpierw w średniej globalnej, potem w skali kontynentalnej, a następnie w skali regionalnej. Teraz widzimy to na poziomie lokalnym. Zmiany pogodowe zachodzące w codziennych życiu ludzi stały się aż nadto wyraźne – dodał.

Rekordowe temperatury oceanów

Nie tylko temperatury powietrza ustanowiły nowe rekordy w 2024 r. Ocieplenie dotknęło również mórz i oceanów i to nie tylko ich powierzchni, ale też górnych 2000 metrów. Nowe dane i ich analizy prowadzone przez trzy międzynarodowe zespoły jednoznacznie pokazały, że 2024 rok był rekordowy pod tym względem.

Oceany są krytyczną częścią klimatu Ziemi. Większość nadmiaru ciepła jest magazynowana w oceanach, a te pokrywają około 70 proc. powierzchni planety. Z tego powodu oceany dyktują wzorce pogodowe, przenosząc ciepło i wilgoć do atmosfery. Oceany kontrolują również, jak szybko zachodzą zmiany klimatyczne.

Zgodnie z badaniami, którymi kierował Cheng Lijing z Instytutu Fizyki Atmosfery Chińskiej Akademii Nauk, między rokiem 2023 a 2024 wzrost ciepła w górnych warstwach wód oceanicznych sięgających do 2000 metrów wyniósł 16 zettadżuli, czyli około 140 razy więcej niż całkowita światowa produkcja energii elektrycznej w 2023 r. Temperatura powierzchni oceanów również bije rekordy.

Zmiany nie są równomiernie rozłożone po planecie. Temperatury wzrosły najbardziej w Oceanie Indyjskim, Atlantyku, zwłaszcza jego północnym regionie, Morzu Śródziemnym, Oceanie Południowym oraz w północnych obszarach Oceanu spokojnego. – Głównym sposobem, w jaki ocean wpływa na klimat, jest towarzyszący mu wzrost emisji pary wodnej do atmosfery, co prowadzi do szkodliwego wzrostu ekstremów w cyklu hydrologicznym – powiedział dr Kevin Trenberth z Narodowego Centrum Badań Atmosferycznych w USA.

Co przyniesie 2025 rok? Jest za wcześnie, aby odpowiedzieć na to pytanie. – Wszystkie międzynarodowe zbiory danych o globalnej temperaturze pokazują, że rok 2024 był najgorętszym rokiem od rozpoczęcia pomiarów – powiedział w oświadczeniu Carlo Buontempo, dyrektor Copernicus Climate Change Service. – Ludzkość jest odpowiedzialna za swój los, ale sposób, w jaki reagujemy na wyzwanie klimatyczne, powinien opierać się na dowodach. Przyszłość jest w naszych rękach. Szybkie i zdecydowane działanie nadal może zmienić trajektorię naszego przyszłego klimatu – dodał.

Źródło: NASA, NOAA, Copernicus Climate Change Service, Chinese Academy of Sciences, fot. Wikimedia Commons/ CC BY-SA 4.0/ Earthlover3000