Kosmos w 2025 roku: czego oczekiwać?

Zdjęcie w tle: Zofia Lamęcka

W 2024 roku w kosmosie zdecydowanie było co oglądać. Był to rok wielu pierwszych, historycznych wydarzeń: mogliśmy podziwiać złapanie przez SpaceX boostera Super Heavy czy pierwszy komercyjny spacer kosmiczny Polaris Dawn. Chinom udało się sprowadzić na Ziemię próbki z niewidocznej strony Księżyca podczas misji Chang’e 6, a Amerykanie wystrzelili sondę Europa Clipper, aby zbadać jeden z satelitów Jowisza. Na mniejszą skalę, ale sukcesy odnieśli też nasi rodacy: POLSA wysłała swojego pierwszego satelitę EagleEye, a linię Kármána przekroczyła pierwsza polska rakieta ILR-33 BURSZTYN 2K.

Rok 2025 zapowiada się równie interesująco.

Nowe testy i rakiety

Dopiero co podziwialiśmy złapanie przez SpaceX rakiety nośnej w powietrzu podczas piątego lotu testowego. W tym roku spodziewamy się kolejnych testów najpotężniejszej rakiety w historii: SpaceX ogłosiło, że w 2025 roku planuje 25 startów Starshipa, aby przygotować się do lądowania astronautów na Księżycu. Prawdopodobnie firma Elona Muska będzie próbować złapać drugi stopień po tym jak okrąży on Ziemię i powróci na stanowisko w Teksasie.

Sierra Nevada Space Systems

Wizualizacja Dream Chaser dokującego do ISS.

Wystrzelenie stacji Haven-1

Po ogłoszeniu pewnej deorbitacji ISS NASA nie planuje budowy kolejnej stacji kosmicznej na orbicie okołoziemskiej. Budową następnej placówki badawczej zajmują się obecnie intensywnie Chiny, oraz prywatne firmy z sektora kosmicznego. Blue Origin wraz ze Sierra Space projektują stację Orbital Reef, a Voyager Space i Arbus planują stację Starlab. Niezależnie budową zajęła się firma Axiom Space, której projekt Haven-1 już w tym roku ma znaleźć się na orbicie.

Haven-1 będzie pierwszą w historii komercyjną stacją kosmiczną. Ma zostać wystrzelona pod koniec 2025 roku na rakiecie Falcon 9. Pomieści ona do 4 astronautów na okres około 30 dni i będzie skierowana jest do użytku przez firmy prywatne, oraz agencje kosmiczne. Haven-1 będzie podtrzymywała życie astronautom, zawierała laboratorium do badań nad mikrograwitacją i kopułę do oglądania Ziemi z orbity, oraz będzie zapewniać internet ze Starlinków.

VAST

Wizualizacja Haven-1 z zadokowanym Dragonem.

Zaćmienie Słońca widoczne z Polski

W 2025 roku czekają nas dwa zaćmienia. Pierwsze, 29 marca, będzie widoczne w naszym kraju. Jego maksymalna faza w Warszawie wyniesie 16%, a na zachodzie Polski do 26%. Z Warszawy Księżyc na tarczy Słońca będzie widoczny około 11:50 a 13:05, z maksymalną fazą o 12:28. Dokładnie przebieg zjawiska w wybranej lokalizacji można prześledzić na stronie www.timeanddate.com/eclipse.

Ekkehard Domning via Wikimedia Commons

Mapa zaćmienia 29 marca.

Obserwatorium im. Very C. Rubin

W tym roku otworzy się obserwatorium Very C. Rubin, które ma zrewolucjonizować wiele dziedzin astronomii. Zamiast skupiać się na odległych obiektach, co trzy dni jego główne lustro o średnicy 8,4 metra będzie rejestrować zmiany na całym niebie. Obserwatorium zostało wyposażone w największą kamerę, jaką kiedykolwiek zbudowano. Sama konstrukcja jest na tyle zwrotna, że może zmieniać pozycję co zaledwie 5 sekund. Porównując stale obrazy z poprzednimi, teleskop może znajdywać zmiany w położeniu czy jasności, oraz monitorować obiekty, które pojawiły się lub zniknęły – komety, asteroidy czy supernowe. Poza tym, jednym z głównych celi projektu będzie badanie ciemnej energii i ciemnej materii.

Rubin Observatory/NOIRLab/NSF/AU

Obserwatorium Very C. Rubin w Chile.

Axiom 4 – Sławosz Uznański na ISS

Na wiosnę tego roku zaplanowana jest misja Axiom 4, która dostarczy czwórkę astronautów na Międzynarodową Stację Kosmiczną. W składzie załogi znajdzie się Sławosz Uznański – drugi w historii, po Mirosławie Hermaszewskim, polski astronauta. Spędzi on na ISS 14 dni. W tym czasie będzie prowadzić badania naukowe w warunkach mikrograwitacji. Więcej szczegółów o planach badań i misji można znaleźć w dedykowanym artykule o IGNIS.

Axiom Space

Członkowie misji; od lewej: Peggy Whitson, Shubhanshu Shukla, Sławosz Uznański i Tibor Kapu.

Tianwen-2

Tym razem Chiny, zamiast podbijać Księżyc czy Marsa, skupią się na małych ciałach niebieskich. Tianwen-2 będzie łączoną misją sample return, które przeanalizuje aż dwa obiekty. Najpierw zbliży się do pobliskiej planetoidy 469219 Kamoʻoalewa, której obserwacje teledetekcją przeprowadzi z orbity. Następnie wyląduje na asteroidzie, z której pobierze 100 gramów regolitu. Dodatkowo, aby prowadzić dalsze obserwacje, zostanie tam wypuszczony nano-orbiter i nano-lander.

Po przebadaniu asteroidy Tianwen-2 powróci na Ziemię, aby zrzucić pobrane próbki powierzchni i wykonać asystę grawitacyjną. Ten manewr będzie użyty, aby dotrzeć do drugiego celu misji: 311P/PANSTARRS. Jest to odkryta w 2013 roku asteroida, którą Chińczycy będę badać podczas misji przez co najmniej rok.

Sam start misji planowany jest na maj 2025 roku. Sonda zostanie wystrzelona na rakiecie Long March 3B i dotrze do planetoidy 469219 Kamoʻoalewa w 2026 roku. Po roku, w 2027, opuści orbitę pierwszej planetoidy, aby w 2034 dotrzeć do 311P/PANSTARRS. W czasie oczekiwania na wyniki Chiny planują wysłać kolejną, trzecią już misję, Tianwen-3 typu sample return na Marsa.

SPHEREx

Nazwa SPHEREx to z angielskiego akronim Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization, and Ices Explorer. Ta dość długa nazwa projektu dobrze wyjaśnia, czym będzie się zajmować. SPHEREx to kolejny amerykański projekt teleskopu kosmicznego, który tym razem ma na celu:

• badanie początków wszechświata, przede wszystkim fazy inflacji
• badanie początków i ewolucji galaktyk
• badanie powstawania systemów planetarnych

Obecnie zaplanowana data startu to 27 lutego.

NASA/JPL

Wizualizacja SPHEREx.

Eksploracja Księżyca

Poza Chinami i Stanami swoją cegiełkę do eksploracji kosmosu planują dołożyć Japończycy. Hakuto-R “Resilience”, który w najbliższych dniach ma zostać wysłany na Księżyc, wypuści mini łazik Tenacious i pobierze próbki regolitu.

Razem z Hakuto, rakieta Falcon 9 wyniesie Blue Ghost od amerykańskiej Firefly Aerospace. We współpracy z NASA dostarczy on dziesięć instrumentów badawczych, które mają pogłębić naszą wiedzę przed przyszłymi misjami załogowymi jak Artemis III.

NASA w przygotowaniach do ponownego postawienia stopy na Księżycu, realizuje program Commercial Lunar Payload Services (CLPS), w ramach którego zatrudnia firmy prywatne do transportu ładunków. Jedną z firm, z którą współpracuje jest wyżej wspomniana Firefly AeroSpace. To jednak nie koniec. Również jeszcze w pierwszym kwartale 2025 roku swój start ma mieć druga misja księżycowa Intuitive Machines. Najważniejszym zadaniem będzie eksperyment PRIME-1 (Polar Resources Ice-Mining Experiment-1), w którym firma podejmie próbę dostania się wiertłem do lodu pod powierzchnią.

Ambitne plany snuje też Jeff Bezos, który mówi o wysłaniu lądownika Blue Moon na Księżyc. Tutaj jednak szczegóły i daty nie są znane. Czy uda mu się rzeczywiście wysłać lądownik jeszcze w tym roku? Czas pokaże.

NASA Marshall Space Flight Center / Intuitive Machines

Lądownik Nova-C od Intuitive Machines.

Jak widać w przemyśle kosmicznym i badaniach będzie się działo. Co chwilę planowany jest kolejna misja czy test i ciężko pozostać na bieżąco. O wszystkim jednak będziecie mogli dowiedzieć się na Astronecie.

The post Kosmos w 2025 roku: czego oczekiwać? first appeared on AstroNET – Polski Portal Astronomiczny.